coğrafikeşifler etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
coğrafikeşifler etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

15 Ekim 2020 Perşembe

Coğrafi Keşifler - 2

Avrupalılar Batlamyus’un haritasına başlangıçta çok ciddi bir katkı sağlayamamışlardır. Müslümanlardan aldıkları bilgiler doğrultusunda Doğu hakkında ilk bilgilere ulaşmışlardır. Haçlı Seferlerinin büyük bir kısmının başarısızlığa  uğraması İtalya devletlerinin Müslüman Türklerle çok yakın ticari münasebetlerde bulunması sebebiyle Venedik ve Cenevizliler orta ve Uzak Doğu hakkında ilk bilgilere ulaşmışlardır. Ancak Moğolların Uzak Doğudan Orta Doğuya gelmeleri, Anadolu Selçuklu Devletine büyük bir darbe indirmeleri Papalık ve İtalyan devletlerin dikkatini çekmiştir. 1243 yılında Kösedağ Savaşında Selçukluların Moğollar tarafından mağlup edilmesi ve Anadolunun Moğol işgaline uğraması nedeniyle Papalığın öncülüğü ve Venedik ile Cenevizin finanse etmesiyle Uzak Doğuya ilk seyyahlar gönderilmeye başlanmıştır. 

Papa 4. İnnocent Venedik’in desteğiyle 1245 yılında Plan Carpini isimli bir papazı elçi olarak Moğollar ve Kıpçaklara gönderdir. Plan Carpini Karakum’a kadar gitti. 1248’de aynı bölgeye Andrea isimli papaz gitmiştir. 1253’te William Rubruk Moğolistan’a giderek burada 2 yıl kaldı ve Doğu hakkında önemli bilgiler verdi. Özellikle Moğollar, Türkistan ve Horasan hakkında Avrupalıların hiç bilmedikleri bilgiler Çin ve Hindistan’ın zenginlikleri bu seyahatnamelerde anlatılmıştır. Venediklilerin ipek ve baharat yolundan gelen malları Avrupa’ya taşımak suretiyle büyük zenginlik elde etmeleri, Venedikli tüccarlarda bu zenginliğin kaynağını öğrenme merakı ortaya çıkarmıştır.

Papalığın himayesi ve Venedik’in masrafları karşılaması suretiyle Polo kardeşler ( Marco, Nikolo, Maleo ) Uzakdoğu’ya seyahatler yapmışlardır. Birkaç defa seyahat eden Marco Polo 1271 yılında Venedik’ten hareket ederek Türkistan üzerinden Bedehşan, Hotan ve Gobi çölünü aşarak Moğolistan’a gitmiş Hülagu Han ve Kubilay Hanla görüşmüş onlarla dostluk kurmuştur. Dönüş yolunda Çin, Hindistan, Sumatra, Türkistan, Horasan üzerinden Anadoluya gelmiş ve buradan Venedik’e dönmüştür. Gerek önceki seyyahlar gerekse Polo kardeşler Çin ve Hindistan’da gördükleri zenginlik karşısında büyük bir şaşkınlığa uğrayarak gördüklerini seyahatnamelerde anlatıp buraları cennet olarak tasvir etmiştir.

Marco Polo portrait.jpg 
Marco Polo

Hulagu Khan.jpg 
Hülagu Han

YuanEmperorAlbumKhubilaiPortrait.jpg 
Kubilay Han

 
Papa 4. İnnocent ve Moğollara gönderdiği elçiler

 
William Rubruk'un seyahat güzergahı

14 Ekim 2020 Çarşamba

Coğrafi Keşifler - 1

 

COĞRAFİ KEŞİFLER

Bilinen ilk harita Amasyalı Strabon’a aitti. Bu harita sadece Avrupa, İngiltere, Mezopotamya ve Akdeniz’in kuzey kıyıları hakkında bilgi veriyordu. Batlamyus’un haritası ise daha kapsamlıydı. Britanya, Mısır ve Mezopotamya daha detaylı bilgiler verilmiştir. İslam medeniyetinin ortaya çıkışıyla İslam alimleri coğrafyaya önemli katkılar yapmıştır.

Mesudi, İbni Havkal, İbni Fadlan, El Biruni, İbni Said, İbni Batuta gibi gibi seyyahlar, gördükleri yerler hakkında önemli bilgiler elde etmişler ve bu bilgileri coğrafyacılar harita üzerinde göstermişlerdir. 8 ve 11. Yüzyılları arasında Müslümanlar tarafından coğrafya ve haritacılık konusunda çok önemli çalışmalar yapılırken batıdaki çalışmalar yok denecek kadar azdır.

Nitekim İskandinav denizciler balıkçılık yapmak amacıyla Kuzey Buz Denizine açılmışlar ve Kuzey Atlantik’i görerek Batlamyus’un haritasında olmayan yerleri haritaya eklemişlerdir. Norveçli denizciler Beyaz Denize tesadüfen İzlanda ve Grönland’ı keşfetmişlerdir. Bizans’ta Batlamyus’un haritası bilinmesine rağmen haritacılık konusunda hiçbir çalışma yapılmamış sadece savaşlar ve doğudan gelen tüccarlar vasıtasıyla Doğu ülkeleri hakkında bilgi edinmeye çalışmışlardır.

Müslüman Araplar hac ve ticaret amacıyla Arabistan’a gelenlerden geldikleri yerler hakkında bilgi toplarken aynı zamanda İslam’ı yaymak amacıyla Asya ve Afrika’ya çok sayıda insan göndermişler ve bunların verdikleri bilgiler doğrultusunda haritalara önemli eklemelerde bulunmuşlardır.

9.yüzyılın sonlarında Türklerin İslamiyet’i kabul etmesiyle İran, Horasan ve Türkistan hakkında önemli bilgiler öğrenmişlerdir.  Öğrendikleri bu bilgiler harita üzerinde gösterilmiş ve böylelikle Asya hakkında yeni bilgilere ulaşılmıştır. Müslüman Araplar özellikle Afrika hakkında çok önemli veriler toplayarak bunları haritalandırmıştır.

Abbasi halifesi Me’mun , Batlamyus’un haritasını Arapçaya tercüme ettirip yeni bilgiler ilave ettirdikten başka ilk defa bir meridyen genişliğini ölçtürmüştür. Meridyenin genişliğini ölçme işi Ebu Fida ve İbni Yunus tarafından eserlerinde geniş bir şekilde anlatılmıştır.

Arap astronomi alimi Ebu Hasan Afrika ve İspanya üzerinde inceleme yaparak Batlamyus’un haritasının hatalı olduğunu tespit edip doğru bir şekilde haritalandırmıştır. Enlem ve boylam konusunda önemli çalışmalar yaparak iki eser yazmıştır. 9. Yüzyılda İstahri, enlem ve boylam konusunda önemli çalışmalar yapmış ve kitap yazmıştır. 10. Yüzyılda İbni Halkav yine İspanya ve Afrika konusunda iki önemli eser yazmıştır. 11. Yüzyılda Mesudi ve Bekri coğrafya ve haritacılık konusunda çalışmalar yapmıştır.

12. yüzyılda Endülüslü İdrisi ilk defa 69 haritadan oluşan bir dünya haritası yapmıştır. 13. Yüzyılda Yakubi Mülükü Zeheb adında bir coğrafya ansiklopedisi hazırlamıştır. 13 ve 14. Yüzyıllarda  astronomi bilgini Kazvini ve Ebu Fida coğrafya ve haritacılık konusunda önemli eserler yazmışlardır. (Asarı Bilad Ahbarul Bilad, Kazvini’nin eseri) Arap ve Türk coğrafyacılar İran, Horasan ve Arabistan hakkında önemli bilgiler vermiştir. Müslüman Arapların 14. Yüzyıldan itibaren Asya’nın en doğu ucuna ulaştıkları hatta Japonya ve Avustralya’ya gittiklerine dair bilgiler vardır.

Arap coğrafyacılar Afrika’da Sudan, Habeşistan, Kamerun, Madagaskar’a kadar ulaşmışlardır. Afrika’yı baştan başa gezerek Nun Burnuna  ulaşmışlardır. Araplar İspanya’dan Çin’e kadar ticaret yaptıkları için gördükleri pek çok yeri coğrafyacılara bildirmişler ve bunlar harita üzerinde gösterilmiştir.

 

                                               
                                                                       Amasyalı Strabon
 
                                
 
 
                                Ibn Battuta Mall on 2 June 2007 Pict 3.jpg 
                                                                        İbni Battuta



                        Biruni-russian.jpg 
                                                                        Biruni
 
 
 
                    Ptolemy 16century.jpg 
                                                                       Batlamyus

 
             
                                                                    Batlamyus Haritası

              Tarihin İlk Küresel İzdüşümlü Dünya Haritası: el-Me'mun Haritası – Gelecek  Bilimde 
                                                                       Me'mun Haritası


                                                            Ebul-fida.jpg 
                                                                            Ebu Fida

Coğrafi Keşifler - 2

Avrupalılar Batlamyus’un haritasına başlangıçta çok ciddi bir katkı sağlayamamışlardır. Müslümanlardan aldıkları bilgiler doğrultusunda Do...